วัดพุทธปัญญา

ศีล ความปกติสุขของมนุษย์

เวลาที่พุทธบริษัทจะประกอบพิธีกรรมสำคัญๆ เช่น การบวชนาค  การทำบุญอุทิศแก่ผู้ที่ล่วงลับไป  การทำงานมงคล  เช่น งานมงคลสมรส  งานมงคลขึ้นบ้านใหม่  งานทำบุญตามปกติเวลาไปวัดในวันหยุดหรือวันพระแปดค่ำ  สิบห้าค่ำ พุทธบริษัทนิยมสมาทานศีลอยู่เสมอ หรือแม้บางครั้งทำงานหนักตรากตรำลำบากกับงานประจำมาเป็นเวลนานต้องการพักผ่อน ก็มักจะถือโอกาสสมาทานศีลห้าหรือศีลแปด

แล้วประจำอยู่ที่วัดเพื่อศึกษาธรรมะ  เจริญภาวนาให้ชีวิตได้ผ่านคลายพร้อมๆ กันไปทั้งกายและใจ พุทธบริษัทจำนวนไม่น้อยให้ความสนใจ  ต้องการทำความเข้าใจเรื่องศีลให้ละเอียดยิ่งขึ้นไปมากกว่าความเข้าใจตามที่ปฏิบัติสืบๆ กันมา

 

คำว่า ศีล มาจากรากศัพท์ภาษาบาลีว่า สีล อ่านว่า สีละ แปลตรงตัวว่าปกติ อันความปกติก็เข้าใจกันโดยทั่วไปว่าคือสภาวะดั้งเดิมแท้ๆ ล้วนๆ ไม่มีอะไรมาผสม  ไม่มีอะไรมาเสริมเติมแต่ง บริสุทธิ์ไร้สิ่งใดๆ เข้ามาเกาะจับพอกพูน เป็นธรรมชาติอยู่อย่างนั้น เคยเป็นอย่างไรก็เป็นอย่างนั้น

เมื่อคำว่าศีลถูกนำมาใช้อธิบายสภาวะทางกาย  วาจาและใจ ก็คงหมายถึงกายที่เป็นปกติ วาจาที่เป็นปกติและใจที่เป็นปกติ ไม่มีสิ่งใดมารบกวน บังคับ ผลักดันหรือลากจูงให้เคลื่อนไหวไปในทางที่ผิดปกติ

กาย วาจาและใจเป็นพื้นฐานสำคัญของพฤติกรรมต่างๆ ของมนุษย์ เวลาที่จะพูดถึงพฤติกรรมใดๆ ของมนุษย์ก็ต้องกลับมาหาจุดเริ่มต้นที่กาย  วาจาและใจนี้เสมอๆ

พระพุทธเจ้าตรัสว่าใจเป็นผู้นำ  ผู้บังคับบัญชา  ออกคำสั่งต่างๆให้กายและวาจาเคลื่อนไหว และแสดงออกทางกายและคำที่เปล่งออกมาทางวาจา จะดีก็ตามหรือไม่ดีก็ตามล้วนเป็นภาพสะท้อนของความคิดทั้งสิ้น หากใจคิดดี การกระทำและการพูด

ก็จะออกมาดี แต่ถ้าใจคิดไม่ดี  การทำและการพูดที่แสดงออกมาให้ปรากฏแก่สายตาของผู้อื่นจะไม่ดีไปด้วย  สมดังคำพังเพยไทยที่คุ้นหูกันมานานแสนนานแล้วว่า ใจเป็นนาย กายเป็นบ่าว นั่นแหละ

ใจที่เป็นปกติคือใจล้วนๆ ที่คงสภาพเดิม  ไม่มีอะไรมาเปื้อน ผสมผสาน  ปรุงแต่ง  ปกคลุม  พอกพูน  ขับเคลื่อน  บังคัญชา แต่เป็นอยู่อย่างไรก็เป็นอยู่อย่างนั้น

ใจที่เสียปกติไปเพราะความกลัว  ความเกลียด  ความชัง ความชอบ  ความลุ่มหลง  ความเพลิดเพลิน  ความตื่นเต้น  ความห่อเหี่ยว  ความท้อแท้  ความวิตกกังวล  ความสับสน  เบื่อหน่าย  อิจฉาริษยา

เมื่อใจผิดปกติก็คือใจผิดศีล เพราะศีลแปลว่าปกติ

เมื่อใจผิดปกติบ่อย เพราะสิ่งใดทำให้ผิดปกติ  สิ่งนั้นก็จะสะสมเพิ่มมากขึ้นจนเป็นพลังขับให้ใจต้องสั่งการออกมายังกายและวาจาเพื่อแสดงสิ่งที่ใจเก็บไว้มากจนล้นออกมา เช่น  เมื่อใจผิดปกติเพราะความกลัว  ความเกลียดชัง  ความพยาบาท  ก็จะขับเคลื่อนให้กายผิดปกติด้วยการเคลื่อนไหวทำร้ายหรือทำลายล้างสิ่งที่ตนหวาด

กลัวหรือเกลียดชังให้พ้นหูพ้นตาไปจะได้ไม่มีสิ่งใดมาทำให้ใจเกลียดกลัวได้อีก

ตามปกติร่างกายไม่เคยไปทำร้ายใคร แต่พอใจผิดปกติก็สั่งออกมาทางกาย ฝ่ายกายก็พลอยเสียปกติไปตามที่ใจสั่งการออกมา เช่น เมื่อใจเกลียดชังสั่งให้กายไปฆ่าหรือทำลายผู้อื่นที่ใจเกลียดชัง กายก็เสียความเป็นปกติหรือเสียศีลทันทีเมื่อไปฆ่าหรือไปทำร้ายผู้อื่นจึงเรียกกันว่าผิดศีลคือผิดปกติ เพราะกายตามปกติจะไม่ไปทำร้ายใคร  เมื่อไปทำเข้าจึงเป็นการแสดงอาการผิดปกติหรือผิดศีล

กายโดยปกติจะไม่ไปหยิบฉวยหรือครอบครองทรัพย์สินสมบัติของใครมาเป็นของๆ ตน แต่เมื่อใดใจถูกความโลภเข้ามาหุ้มห่อครอบงำ   ครอบครองใจไว้อย่างเบ็ดเสร็จ ทำลายความปกติของใจลงราบคาบ กำลังใจที่ปกติ  บริสุทธิ์ล้วนๆ จะอ่อนตัวลงหรือถูกความโลภดูดซึมจนหมดสิ้น ใจตกอยู่ในอิทธิพลของความโลภอย่างสิ้นเชิง ความโลภจึงสิงสถิตอยู่ที่ใจออกคำสั่งมายังกายให้กระทำการหยิบฉวย  ฉกชิง  ฉ้อโกงสิ่งของเงินทองของคนอื่นหรือ ของสาธารณะหรือของชาติมาเป็นสมบัติของตนตามคำสั่งอันทรงพลังของความโลภ กายจึงต้องเคลื่อนไหวไปตามคำสั่งของใจที่ถูกความโลภบีบบังคับอย่างแรง จนกายต้องกระทำการที่ไม่เคยทำมาก่อนจนต้องเสียความปกติคือเสียศีลหรือผิดปกติคือผิดศีล

ภาพสะท้อนใจที่ถูกความโลภครอบงำ บังคับให้กายต้องทำเพื่อตอบสนองความโลภเป็นที่ประจักษ์มากมาย    เช่น โจรผู้ร้ายที่ปล้น หรือขโมยตามที่ต่างๆ ไม่ได้เว้นแต่ละวันที่เรียกว่า ลักเล็กขโมยน้อย ลักใหญ่ขโมยมาก พวกลักเล็กขโมยน้อย เช่น พวกหัวขโมยผลไม้ ผัก  ข้าวของต่างๆ ที่เจ้าของเผลอ หรือเดี๋ยวนี้มีการขโมยของตามห้างสรรพสินค้า แม้จะมีกล้องวงจรปิดไว้จับโจร แต่โจรพวกนี้ก็หาทางขโมยจนได้ พวกนี้แม้จะขโมยไปมากเท่าไรยังจัดอยู่ในพวกลักเล็กขโมยน้อย

แต่กลโกงที่แยบยลและแนบเนียนที่นักการเมืองโกงกินปล้นสดมภ์เงินภาษีอาการของประชาชนทั้งชาติเข้ากระเป๋าตนเองและพวกพ้องคราวละหลายร้อยหลายพันล้านบาทโดยผ่านกระบวนการทางการเมืองที่พอจะมีช่องทาง เป็นการลักใหญ่ขโมยมากเป็นการปล้นชาติ

นักการเมืองที่ไม่ปล้นชาติไม่ใช่นักการเมืองที่รวยแล้ว แต่หากจะมีบ้างต้องเป็นนักการเมืองที่ใจปกติไม่ตกเป็นทาสของความโลภเท่านั้น

มีคนถามกันนักว่าเมื่อไรพวกนักการเมืองโกงชาติจะหมดไป ตอบได้ว่าเมื่อไรนักการเมืองไม่มีความโลภคอยผลักไสให้โกง  เมื่อนั้นคอรัปชั่นจะหมดทันที แต่ตราบใดนักการเมืองยังมีความโลภอยู่ วามหวังว่าจะเจอนักการเมืองที่ไม่โกงเหมือนรอคอยงาช้างงอกออกมาจากปากสุนัขนั้นแล

เมื่อใจที่เป็นปกติถูกราคะครอบงำย่ำยีจนอ่อนกำลัง ไม่มีกำลังพอที่จะยืนหยัดต่อสู้กับราคะได้ ความต้องการบำบัดความใคร่ซึ่งเป็นสัญชาตญาณเดิมที่มีอยู่แล้วก็จะเพิ่มพลังแผดเผาให้เร่าร้อนมากขึ้นจนใจเสียความปกติ เมื่อความใคร่ห่อหุ้มจิตใจอย่างหนาแน่นจนล้น ใจอันกลายเป็นร่างทรงของราคะตัณหาก็จะสั่งกายให้เคลื่อนไหวดิ้นรนแสวงหาทางสืบพันธุ์ แม้จะอยู่ในวัยที่ไม่สมควรจะสืบพันธุ์ก็ยังดิ้นรนอยู่ จึงพบมนุษย์ประเภทเฒ่าหัวงูที่ตกเป็นทาสของกิเลสตัณหาหน้ามืดตามัวด้วยอำนาจราคะอย่างไม่รู้จักหยุดไม่รู้จักพักพอมากมาย ประเภทกายไม่ไหวแต่ใจยังสู้

เมื่อใจเสียปกติไปก็สั่งกายให้ดิ้นรนแสวงหาสิ่งบำบัดความใคร่มาให้ได้เพราะใจปรารถนาอย่างแรงกล้า เมื่อขาดสติอย่างสิ้นเชิง ความรู้สึกผิดชอบชั่วดีไม่มีเหลือ ก็จำต้องประพฤติผิดในกามด้วยอำนาจตัณหากฤษณาดำมืด โดยไม่คำนึงว่าวัตถุบำบัดความใคร่นั้นจะเป็นลูกผัวเมียใคร เมื่อตัณหาบังตาหน้ามืด พรมแดนแห่งศีลธรรมและวัฒนธรรมทั้งหลายก็พังครืนลงอย่างย่อยยับ

กายที่เคยปกติกลับกลายเป็นกายที่ไม่ปกติ ต้องมีพฤติกรรมหนี  หลบซ่อน เพื่อทำตามคำสั่งใจที่ผิดปกติ เพราะถูกราคะเผาไหม้เกรียมจนดำมืดมองไม่เห็นความดีหรือความชั่วว่าเป็นอย่างไร

เมื่อหลบซ่อนกระทำความชั่วปกปิดไม่อยากให้ใครพบเห็น ใจอยู่ในสภาพผิดปกติ หากจะต้องพูดหรือสื่อสิ่งใดให้ใครทราบ ใจอยู่ในสภาพหวาดกลัวความจริงจะเปิดเผย ก็สั่งการให้ปากต้องกล่าวคำเท็จออกไป

ตามปกติปากซึ่งใช้พูดจาสื่อสาร ย่อมสื่อสารตรงไปตรงมาอย่างบริสุทธิ์ได้เรื่องราวต่างๆ เป็นอย่างดี แต่พอใจเสียความปกติ ปากก็จะพูดโกหกบ้าง  พูดคำหยาบบ้าง  พูดส่อเสียดบ้าง ซึ่งเป็นการพูดที่ผิดปกติ การพูดเท็จหรือพูดความไม่จริงจึงเป็นการผิดศีลเพราะเป็นการพูดที่ผิดปกติ

ร่างกายตามปกติจะไม่รับสารพิษต่างๆ เข้าสู่ร่างกายไม่ว่าจะเป็นทางปากหรือทางจมูก การสำลักหรือไอเพราะควันบุหรี่หรือ อาเจียรเพราะดื่มสุรามาก เป็นอาการทางร่างกายที่แสดงปฏิกิริยาปฏิเสธสิ่งแปลกปลอมเข้าไปสู่ร่างกาย แต่เมื่อใจผิดปกติ  เช่น ถูกความซึมเซา  เซ็ง  เบื่อหน่าย  เหงา  วังเวง  ว้าเหว่เข้าโจมตี จิตใจ ต้องการที่จะหนีสภาพอย่างนั้นไปสู่สภาพอีกอย่าหนึ่ง  เช่นสนุกสนาน  ตื่นเต้น  เร้าใจ เมื่อทำได้ครั้งหนึ่งสำเร็จก็ทำครั้งต่อไปอีกจนขาดไม่ได้  ถ้าขาดเมื่อไรอาการซึมเซา  เซ็ง  เบื่อหน่ายก็เข้ามาอีกทันที เมื่อได้เสพแล้วจึงต้องเสพต่อไปหยุดไม่ได้ เขาจึงเรียกบุหรี่  สุราและยาเสพติดต่างๆ ว่าสารเสพติด คือต้องเสพอย่างติดต่อเพื่อบำบัดสลัดความรู้สึกบางอย่าง

เมื่อใจเสียปกติ  บังคับร่างกายให้เสพ  สูบ  ดูด  ดื่มสิ่งที่มีพิษมีภัยเข้าสู่ร่างกาย ทำให้ร่างกายจะอยู่ในอาการผิดปกติทันทีครั้งแล้วครั้งเล่าเรียกว่าผิดศีลกันอย่างซ้ำซากนั้นเอง

ต่อมาเมื่อมนุษย์ศึกษา  สังเกต  ตระหนักรู้ว่าความผิดศีลทางกายหรือวาจานำความทุกข์เดือดร้อน  เสียความเสียหายหลายๆ อย่าง มาสู่ตนเองและผู้อื่น มนุษย์จึงพากันรักษาศีลด้วยตนเองบ้าง  รักษาร่วมกับผู้อื่นบ้าง โดยการหันมารักษาความปกติทางกาย  วาจาและใจของตนเอง เพื่อสร้างอำนาจแห่งความปกติให้มั่นคงและขยายตัวเพื่อเกาะกลุ่มให้มีพลังที่จะยังความสงบให้เกิดขึ้นในวงกว้าง

ในแง่พิธีกรรมชาวพุทธชวนกันสมาทานศีลเพื่อเป็นการประกาศเจตนารมณ์ร่วมเพื่อคุ้มครองรักษาความปกติของตนๆ แล้วผนึกรวมกับผู้อื่นเพื่อยังความสงบร่มเย็นให้เกิดขึ้นในสังคมที่ตนอยู่อาศัย เพราะต่างก็ตระหนักกันดีว่าสังคมที่ปกติ  สงบ  เป็นระเบียบจะเป็นทำเลอันอุดมสมบูรณ์ที่จะเพาะมนุษย์ดีๆ มีคุณภาพออกไปสร้างสรรค์สิ่งดีๆ เพื่อกลับมาหล่อเลี้ยงชีวิตและสังคมมนุษย์ด้วยกันให้สุขสรรค์รื่นเริงต่อไป

ภาพรวมของศีลจะสะท้อนความปกติสุขของมนุษย์ที่อยู่ร่วมกันในสังคม ศีลจะเป็นปราการต่อต้านความโหดร้ายรุนแรง

แต่จะเพาะแต่ความรัก  ความเมตตาให้กระจายดารดาษทั่วไปในสังคม ศีลจะสร้างความสวยงามให้แก่สังคมเพราะศีลจะเป็นประดุจเส้นใยไหมที่อ่อนพริ้วและเหนียวแน่นอันเหมาะแก่การถักทอกาย  วาจา  ใจของมนุษย์ที่มีภูมิหลังแตกต่างกันให้ประสานเข้าหากันและเอื้ออำนวยประโยชน์เติมเต็มให้แก่กันและกัน ศีลจึงเป็นหลักประกันความปลอดภัยในชีวิต  ทรัพย์สิน  ครอบครัว  ความเชื่อถือและคุณภาพชีวิตของมนุษย์ในสังคมให้อยู่ร่วมกันด้วยสันติสุขในที่ทุกสถานในกาลทุกเมื่อ

 

วัดพุทธธรรมเมือง วิลโลบรูค มลรัฐอิลินอยส์

16 มีนาคม 2554

เวลา 10.15 น. สายๆ ใกล้เพล

 

ดร. พระมหาจรรยาสุทธิญาโณ

เจ้าอาวาสวัดลอยฟ้า ( Sky temple no boundary)

www.skytemple.org

© วัดพุทธปัญญา -แคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา :: © Copyright 2008 Buddhapanya Temple