วัดพุทธปัญญา

35.รู้สึก นึก คิด

ลานธรรมวัดพุทธปัญญา เปิดสนทนาธรรมกันเป็นประจำ ทุกเย็นวันเสาร์ และวันอาทิตย์ตลอดวัน มีผู้สนใจธรรมะวนเวียนมาสนทนากันมิได้ขาด อุบาสกท่านหนึ่งถามว่า ความรู้สึก นึก คิด จัดเข้าในขันธ์ห้าได้อย่างไร

ขันธ์ ห้า คือ ชีวิต ที่มีองค์ประกอบห้าประการคือ

รูป คือกาย

เวทนา ความรู้สึก สัญญา ความนึกได้ สังขาร ความคิด คือ จิต

ขันธ์แบ่งเป็น นามกับรูป หรือกายกับจิต เกิดขึ้นที่ผัสสะ เมื่อ รูปกับนามทำงานร่วมกัน เป็นคราวๆไป

เวทนา คือ ความรู้สึก เกิดขึ้นต่อจาก ผัสสะ ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ หรือ เมื่ออายตนะภายในและอายตนะภายนอกกระทบกันมีวิญญาณประกอบ จะรู้สึกอย่างไร

หากรู้สึกดี เรียกว่า สุขเวทนา รู้สึกไม่ดี เรียกว่า ทุกขเวทนา ยังไม่แน่ใจว่าดีหรือไม่ดี เรียกว่า อทุกขมสุขเวทนา หากรู้สึกดี จะมีความพอใจตามมา หากรู้สึกไม่ดีจะมีความไม่พอใจตามมา หากยังไม่มั่นใจว่า เป็นอย่างไร ก็จะมีความกังวลตามมา เพราะยังไม่รู้

สัญญา คือ ความ นึก คือ นึกถึง สิ่งที่ผ่านมาได้ ว่า เคยเห็นอะไรมาบ้าง เคยได้ยินอะไรมาบ้าง เคยดมกลิ่นอะไรมาบ้าง เคยลิ้มรสอะไรมาบ้าง เคยจับต้องสัมผัสอะไรมาบ้าง เคยรับธรรมารมณ์อะไรมาบ้าง จะนึกได้เท่าไรก็สุดแล้วแต่ความจำของแต่ละคน ดังที่อาจารย์ท่านหนึ่งเคยกล่าวว่า ความจำ คือสิ่งที่เหลือ จากลืมหมดแล้ว

สังขาร คือ ความคิดหรือปรุงแต่ง คิดทางดีเรียกว่า กุศล คิดทางไม่ดี เรียกว่าอกุศล คิดเป็นกลางๆยังไม่มีทีท่าว่าจะไปทางไหนเรียกว่า อัพยากฤต ความคิดของใครก็ตามวนเวียนอยู่สามแบบนี้ทุกครั้งไป

วิญญาณนั้น ก็คือ การรับรู้ที่เกิดขึ้นเมื่อ รูปกระทบกับตา หูกระทบกับเสียง จมูกกระทบกับกลิ่น ลิ้นกระทบกับรส กายกระทบกับการสัมผัส ใจกระทบกับ ธรรมารมณ์

ส่วนที่เรียกว่ารูป ก็คือ ตากับรูป หูกับเสียง จมูกกับกลิ่น ลิ้นกับรส กายกับการถูกต้องสัมผัส ใจกับธรรมารมณ์

ปรากฏการณ์แต่ละขณะของ สิ่งเหล่านี้เรียกว่า ขันธ์ห้า เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และสลายไป

พระพุทธเจ้าตรัสว่า ขันธ์ห้า ที่มีการยึดมั่นถือมั่น เป็นทุกข์

นั่นก็หมายความว่า ขันธ์ห้าที่ไม่มีอุปาทาน ไม่เป็นทุกข์

การมองเห็นขันธ์ว่า เป็นอินจจัง ทุกขัง และอนัตตา คือ การเกิดขึ้น ตั้งอยู่และสลายไป เป็นขณะๆไป จะทำให้ไม่เข้าไปยึดมั่นขันธ์ห้า ว่า เป็นเรา เป็นของเรา เป็นตัว เป็นตนของเรา เมื่อไม่ยึดมั่น ทุกข์ก็เกิดไม่ได้

พระพุทธเจ้าทรงมีพระมหากรุณาธิคุณอันยิ่งใหญ่ ได้มอบพุทธศาสตร์ไว้ให้แก่มวลมนุษยชาติเพื่อป้องกันความทุกข์มิให้เกิดขึ้น โดยจัดการที่เหตุแห่งทุกข์เสีย ไม่ต้องอาศัยปัจจัยภายนอกมาคุ้มครองรักษาแต่ประการใด ใช้พระธรรมนำทางอย่างเดียวชีวิตปลอดภัย

 

© วัดพุทธปัญญา -แคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา :: © Copyright 2008 Buddhapanya Temple